Wyszukaj
W starożytnym Rzymie obrzędy pogrzebowe wiązały się z oddaniem honorów zmarłemu. Dom żałobników zdobiono gałązkami cyprysowymi i sosnowymi, pokrytymi czerwoną farbą. Rzymski grób był miejscem sakralnym, o które należało dbać, przystrajać i składać na nim ofiary. Znaleziska archeologiczne potwierdziły obecność ław przy grobowcach lub w ich środku, co oznaczało, że ze zmarłymi świętowano i zasiadano do wspólnej uczty. Groby lokowane były najczęściej wzdłuż głównych ulic prowadzących do miasta – im bliżej drogi, tym kwatery były droższe. Miejsce wiecznego odpoczynku można było wykupić za życia i wybudować na nim swój grobowiec. Na grobach umieszczano tabliczki informacyjne o zmarłym, często o treści humorystycznej. W 2019 roku archeolodzy odkryli starożytny grobowiec, który był przypisywany Romulusowi – legendarnemu założycielowi Rzymu. Wejście znaleziono pod schodami prowadzącymi do budynku starożytnego senatu. W pomieszczeniu znajdował się okrągły ołtarz i sarkofag zrobiony z tufu wulkanicznego, najprawdopodobniej z pobliskiego Kapitolu. Grobowiec nie miał płyty i był pusty. Bogaci Rzymianie zamawiali coraz wspanialsze grobowce, aby podkreślić swoją zamożność. Jednym z najsłynniejszych jest Mauzoleum Cesarza Augusta na Polu Marsowym, pochodzące z I wieku p. n. e. Budowla powstała na planie okręgu o średnicy prawie 90 metrów. Rdzeń budowli wykonany był z betonu oraz tufu wulkanicznego, a ściany ozdobiono trawertynem czyli białym wapieniem. W środku mauzoleum stał filar, we wnętrzu którego umieszczono główną komorę grobową. Główną komorę okalało kolejne pomieszczenie grobowe w formie okrągłego obejścia z trzema niszami. W sumie budowla składała się z pięciu pierścieni murów otaczających centralny filar.
Jeden z najbardziej okazałych grobowców świata starożytnego pochodzi z IV wieku p. n. e. i poświęcony został królowi Mauzolosowi z Halikarnasu na terenie obecnej Turcji. Budowla zaliczana do siedmiu cudów świata miała kształt świątyni z imponującą kolumnadą liczącą 40 kolumn. Na jej szczycie znajdowała się 24-stopniowa piramida uwieńczona kwadrygą wiozącą postaci zmarłego króla i jego małżonki, Artemizji. Mauzoleum zostało zaprojektowane przez greckich architektów Satyrosa i Pitiusa z Priene i wyposażone w rzeźby wybitnych greckich artystów. Od imienia króla Mauzolosa przyjęto w późniejszych wiekach nazwę mauzoleum dla monumentalnego grobowca wybudowanego ku czci szczególnie zasłużonej osoby. Słynnymi światowymi kompleksami grobowymi o podobnym przeznaczeniu są:
Rzymskie Mauzoleum Cesarza Hadriana przekształcone w VI wieku w Zamek Świętego Anioła, Mauzoleum Tadż Mahal w Indiach z XVII wieku, Mauzoleum Abrahama Lincolna w Stanach Zjednoczonych, Mauzoleum Czyngis-chana w Chinach wybudowane w wieku XX na pamiątkę legendarnego założyciela imperium mongolskiego.
W judaizmie cmentarz to jedno z najważniejszych miejsc każdej społeczności żydowskiej. To tu – zgodnie z tradycją – ciała zmarłych mają czekać na przyjście zapowiadającego pokój Mesjasza. Cmentarz uważano za miejsce nieczyste, ale jednocześnie święte. Generalną zasadą obowiązującą do dziś jest zakaz naruszania grobu. Zwyczaje i obrzędy związane ze śmiercią człowieka były ściśle określone wieloma przepisami, także w okresie judaizmu świątynnego. Jedno z nich nakazywało pochowanie osoby zmarłej tak szybko, jak tylko było to możliwe, nawet w tym samym dniu. Uczestnicy żałobni szli długim szeregiem. Kobiety wędrowały jako pierwsze. Dla spotęgowania żalu najmowano płaczki do wrzaskliwych lamentów i flecistów wygrywających żałobne melodie. Nad grobem wygłaszane były mowy żałobne na cześć zmarłego. Najstarszy i największy cmentarz żydowski na świecie położony jest na Górze Oliwnej w Jerozolimie. Pochówki rozpoczęto około 3000 lat temu. Ciała zmarłych były układane stopami w kierunku Wzgórza Świątynnego, aby twarze zmarłych patrzyły w miejsce, na którym w przeszłości stała Świątynia Jerozolimska. Miejsce pochówku zaznaczano często kolorem białym. Nagrobek był wyrazem czci okazywanej zmarłemu, troski o jego duszę, a także znakiem pamięci. Odwiedzający nekropolie, aby okazać szacunek zmarłym, kładli na grobach niewielkie kamyki. Szacunek wobec zmarłych uważa się z najwyższą formę dobroci, bo nie istnieje najmniejsza nawet możliwość, ktoś mógł się za to zrewanżować. Żydzi w Jerozolimie byli chowani także w okolicznych jaskiniach grobowych. W takim grobie należącym do Józefa z Arymatei złożono ciało Jezusa zdjęte z krzyża. Gest oddania grobu zmarłemu świadczył o wielkim przywiązaniu i szacunku Józefa wobec Chrystusa.
opr. Barbara Munk
Źródła:
Ks. J. Chmiel, Pogrzeb Jezusa w świetle zwyczajów żydowskich”, 1984
„Pogrzeb i żałoba w tradycji żydowskiej”, Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, 2020
A.Raszkiewicz, „Pogrzeb w Islamie”, 2013
Encyklopedia Religii Świata
Religia. Encyklopedia PWN
Wikipedia
https://www.rp.pl/historia/art1158781-przeklety-grobowiec-pierwszego-cesarza-chin
https://budynkowo.pl/news/zapomniane-cmentarze-zaginionych-kultur/
