Kalwarie Polskie
Kalwaria to słowo, które pochodzi z języka łacińskiego calvarium i oznacza zespół kaplic lub kościołów, które symbolizują stacje Drogi Krzyżowej. Kaplice te albo kościoły usytuowane były na wzgórzach by przypominały kształtem Jerozolimę.
Musimy pamiętać, że wzgórze, na którym Jezus Chrystus został ukrzyżowany i poniósł męczeńską śmierć, nazywamy Golgotą lub Kalwarią. Od tego drugiego określenia zaczerpnięto nazwę sanktuariów, w których wierni rozpamiętują Mękę Pańską.
W Polsce istnieje kilkadziesiąt kalwarii. Prezentujemy te najbardziej znane.
Najstarszą polską kalwarią jest KALWARIA ZEBRZYDOWSKA z Małopolski.
Założycielem i fundatorem klasztoru pod wezwaniem Matki Boskiej Anielskiej oraz 42 kaplic i kościołów był w roku 1602 wojewoda krakowski Mikołaj Zebrzydowski. Według zamysłu fundatora odległość między poszczególnymi stacjami Drogi Krzyżowej Chrystusa miała być dziesięciokrotnie dłuższa, niż ta w Jerozolimie.
To tutaj, na malowniczych wzgórzach przypominających kształtem położenie Jerozolimy, od XVII wieku, odbywają się znane w całej Polsce Misteria Męki Pańskiej. Sceny pasyjne odtwarzane są przez przewodników kalwaryjskich, kleryków kalwaryjskiego seminarium i przez miejscową ludność.
Gromadzą one prawdziwe rzesze pielgrzymów z całej Polski i z zagranicy.
Pielgrzymi licznie przybywający do tego świętego miejsca podążają Dróżkami Pana Jezusa – 28 stacji, w których wpisane jest 14 stacji Drogi Krzyżowej, a także rozpamiętują ból Najświętszej Maryi Panny wędrując po 24 stacjach na Dróżkach Matki Bożej.
Kalwaria Zebrzydowska jako jedyne takie miejsce na świecie, została wpisana w 1999 roku na listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO.
Tym świętym miejscem opiekują się Ojcowie Bernardyni.
Osoby, które chcą wrócić pamięcią na Kalwaryjskie Dróżki zapraszamy do obejrzenia filmu: „Śladami Jana Pawła II: spacer po sanktuarium pasyjno-maryjnym”
KALWARIA PAKOSKA – to chronologicznie drugi taki obiekt, jaki powstał na terenie Polski. Jej początek, sięga roku 1628, kiedy to proboszcz Pakości ksiądz Wojciech Kęsicki wyznaczył pierwsze stacje Drogi Krzyżowej, na miejscu których miały powstać późniejsze kaplice. Kalwaria Pakoska znajduje się na terenie województwa kujawsko – pomorskiego, niedaleko Inowrocławia. Składa się łącznie z 26 stacji, przez które prowadzą dwie drogi: Pojmania oraz Męki. Zauważyć należy, że budowniczowie Kalwarii Pakoskiej starali się zachować odległości między kolejnymi stacjami w taki sposób, aby były one zgodne z tymi z Jerozolimy. W Pakości znajduje się również największy na terenie Polski fragment relikwii Krzyża.
Gospodarzami Kalwarii Pakoskiej są Ojcowie Franciszkanie.
KALWARIA WEJHEROWSKA, nazywana jest inaczej kaszubską Jerozolimą lub Świętymi Górami.
To Sanktuarium Męki Pańskiej pochodzące również z XVII wieku. Zostało ufundowane przez wojewodę malborskiego Jakuba Wejhera. Znajduje się ono w województwie pomorskim. Miejsce to nazwane zostało Duchową Stolicą Kaszub. Na to duchowe przywództwo składa się klasztor i 26 kaplic rozmieszczonych na trzech wzgórzach: Górze Oliwnej, Górze Syjon i Górze Kalwarii. Do ciekawostek należy fakt, że 14 stacji Drogi Krzyżowej ma takie same odległości jak te w Jerozolimie. Tutaj także w Wielki Piątek odbywa się procesja, podczas której odgrywane są sceny biblijne.
Opiekunami Kalwarii Wejherowskiej są Ojcowie Franciszkanie.
KALWARIA PACŁAWSKA to jedna z najstarszych i najbardziej znanych kalwarii.
Znajduje się ona w województwie podkarpackim, niedaleko Przemyśla. Jej budowa rozpoczęła się w 1665 roku. Pomysłodawcą budowy był Andrzej Maksymilian Fredro, kasztelan lwowski i wojewoda podolski.
Z powstaniem Kalwarii wiąże się legenda, która mówi, iż Fredro podczas polowania zapuścił się w głąb lasu w pogoni za jeleniem. W pewnej chwili, miał ujrzeć między rogami tegoż jelenia jaśniejący krzyż. Postanowił ufundować w tym miejscu kościół i 28 kaplic – jednak do dnia dzisiejszego żadna się nie dochowała – zniszczone zostały zawieruchami wojennymi.
W ich miejscu wybudowano nowe, na które składają się Dróżki Pana Jezusa i Dróżki Matki Bożej.
Kaplice w Kalwarii Pacławskiej obejmują: Dróżki Pana Jezusa – 28 stacji (wśród nich Droga Krzyżowa licząca 14 stacji), Dróżki Matki Bożej liczące 16 stacji. Niektóre stacje pokrywają się z tymi samymi kaplicami.
W Niedzielę Palmową i w Wielki Piątek w Sanktuarium Męki Pańskiej i Matki Bożej w Kalwarii Pacławskiej odbywają się Misteria Męki Pańskiej.
Opieką nad tym wyjątkowym miejscem sprawują Ojcowie Franciszkanie.
KALWARIA PANEWNICKA – KALWARIA ŚLĄSKA
W województwie śląskim, w katowickiej dzielnicy Panewniki, w przyklasztornym parku, znajdują się stacje Drogi Krzyżowej i Różańcowe Kaplice. Kaplice powstały wokół kościoła pod wezwaniem św. Ludwika i Wniebowzięcia NMP. Parafię prowadzą Ojcowie Franciszkanie.
Panewnicka kalwaria jest miejscem, w którym w każdy piątek Wielkiego Postu, odbywają się nabożeństwa Drogi krzyżowej. W Wielki Piątek o zmroku odbywa się tu tradycyjna Droga Krzyżowa ze świecami i pochodniami.
KALWARIA WAMBIERZYCKA
Powstanie Kalwarii Wambierzyckiej łączy się z kultem maryjnym, której początki sięgają wieku XIII, gdy doszło do cudownego uzdrowienia przed figurą Matki Boskiej. Najpierw na wzgórzu powstał tu drewniany kościół, po czym rozpoczęto dalszą jego rozbudowę. Ośrodek kultu maryjnego został przemieniony na Kalwarię w drugiej połowie wieku XVII, za sprawą Daniela von Ostenberga. W 1681 roku powstała pierwsza stacja Drogi Krzyżowej, zaś na wzgórzu naprzeciwko kościoła stanęły trzy krzyże. W roku 1714 postawiono barokową bazylikę pod wezwaniem Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny. Do kościoła prowadzi 57 schodów o symbolicznym znaczeniu: 9 (liczba chórów anielskich), 33 (wiek Chrystusa w chwili ukrzyżowania) i 15 (wiek Marii w chwili poczęcia Chrystusa).
Kalwarię rozbudowywano od początku jej powstania aż do wieku XX. Łącznie powstało 150 kaplic, wśród których znajduje się 14 bram – siedem z nich wzorowanych jest na Bramach Jerozolimskich.
Kalwaria Wambierzycka leży u podnóża Gór Stołowych w województwie dolnośląskim i wraz z Sanktuarium Matki Bożej Królowej Rodzin przyjmuje tłumy pielgrzymów z całej Polski. Opiekę nad tym wyjątkowym miejscem sprawują Ojcowie Franciszkanie.
KALWARIA KRZESZOWSKA
Kalwaria w Krzeszowie to także województwo dolnośląskie, powiat kamiennogórski. Jest to wyjątkowa Kalwaria skupiona wokół Sanktuarium Matki Bożej Łaskawej. Sanktuarium i Droga Krzyżowa znajduje się pod opieką Ojców Cystersów. Nietypowość tej Kalwarii polega na tym, że jest usytuowana na płaskim terenie, liczy 33 stacje i dzieli się na dwie części – (Droga pojmania, Stacje I- XV) i (Droga krzyża, Stacje XVI- XXXIII).
Opactwo Cystersów w Krzeszowie wraz z Kalwarią to perła polskiego baroku.
KALWARIA WARMIŃSKA –WARMIŃSKA JEROZOLIMA
Głotowo – miejscowość na Warmii, około 30 kilometrów od Olsztyna, słynie z Sanktuarium Eucharystycznego i malowniczo położonej Kalwarii Warmińskiej. Wąwóz pod Kalwarię wykopano ręcznie. W pracach wzięło udział ponad 70 tysięcy ludzi. Podczas budowy starano się, aby odległości między poszczególnymi stacjami stanowiły wierną kopię jerozolimskiej Drogi Krzyżowej. Zbudowano ją w XIX wieku za sprawą miejscowego kupca, który z pielgrzymki do Ziemi Świętej wrócił z takim właśnie pomysłem. Miejsce jednak nie zostało wybrane przypadkowo, bo już od sześciu stuleci przybywają tu rzesze pielgrzymów, co związane było i jest z miejscową legendą – odnalezienia zakopanego w ziemi, ukrytego przed sprofanowaniem Najświętszego Sakramentu.
Kompleks sakralny w Głotowie stanowią: Sanktuarium Najświętszego Zbawiciela i Świętego Floriana, 14 stacji Drogi Krzyżowej, Kaplica Pana Jezusa w Ogrojcu i grota Matki Bożej z Lurdes. Gospodarzami miejsca są księża diecezjalni.
Opracowano na podstawie:
– informacji na stronach internetowych sanktuariów,
– Michał Przeperski „ Polskie Kalwarie”,
– Anna Cymer „Polskie kalwarie: architektura jako scenografia Męki Pańskiej”,
-„ Najsłynniejsze polskie kalwarie. Zobacz miejsca, gdzie wierni przeżywają Mękę Pańską”.